Wij werken sinds 2016 in de Democratische Republiek Congo, waar verkrachting als oorlogswapen wordt gebruikt. Onze missie bestaat uit kinderen slachtoffers en/of kinderen geboren uit verkrachting te begeleiden in hun psychologische wederopbouw en een mogelijke toekomst te bieden binnen hun gemeenschap.
In veel landen wordt seksueel geweld nog steeds gebruikt als oorlogswapen om te vernederen, terreur te zaaien en gemeenschappen te vernietigen. Het heeft zeer langdurige gevolgen voor vrouwen, meisjes en sinds kort zelfs voor baby’s. Dr. Mukwege (chirurg, Nobelprijs voor de Vrede 2018) biedt reconstructieve chirurgie aan deze slachtoffers in het Panzi-ziekenhuis in Zuid-Kivu. Om zijn zorg aan te vullen, richtten Véronique De Keyser, Cathleen de Kerchove, Isabelle Durant en Marie-Dominique Simonet de non-profitorganisatie “Les Enfants de Panzi et d’Ailleurs” (EPA) op.
In samenwerking met de Universiteit van Luik (ULiège) werd een driejarige holistische methodologie ontwikkeld. Deze methodologie wordt voortdurend aangeleerd aan lokale teams van psychologen en psychosociale assistenten.
Het lokale team begeleidt deze jonge slachtoffers van ernstig geweld door middel van speltherapie. Naast deze groepstherapie omvat onze methodologie individuele therapie, ondersteuning van moeders, ondersteuning van families en lokale gemeenschappen. De uitgebreide zorg wordt aangevuld met steun voor scholing en preventiecampagnes over verschillende actuele onderwerpen die verband houden met gendergelijkheid en conflictpreventie.
De holistische aanpak van EPA houdt niet alleen rekening met het kind en zijn of haar trauma, maar ook met de familiedynamiek en de gemeenschapsdimensie. Daardoor kan het kind weer opbouwen en integreren in een gunstige omgeving. Het kind en zijn moeder worden voor, tijdens en op het einde van de therapie geëvalueerd aan de hand van verschillende gevalideerde psychometrische tests. De verzamelde gegevens worden door de ULiège geanalyseerd en zijn het onderwerp van publicaties.
EPA traint en ondersteunt de medische en psychosociale specialisten die voor de slachtoffers zorgen. In Panzi doen de maatschappelijk werkers, psychotherapeuten en de groep die de “gekoesterde moeders” wordt genoemd buitengewoon werk.
Het personeel wordt geconfronteerd met kinderen en gezinnen in fysieke nood, maar mist de middelen om hen te begeleiden en te verzorgen. Wij kunnen hen een opleiding geven en met hen werken aan de diepe littekens die verkrachting achterlaat in het hoofd en op het lichaam, en in het bijzonder aan de veerkracht die zij in de plaatselijke cultuur tegenkomen.
Huisbezoeken stellen EPA-therapeuten in staat het kind in zijn of haar omgeving te ontmoeten, getuige te zijn van interacties met familieleden, waar nodig psycho-educatie te geven en zo nodig individuele therapeutische interventies te bieden.
De eerste bezoeken dienen om een vertrouwensband op te bouwen, niet alleen met het kind maar ook met zijn moeder. Deze therapeutische alliantie is essentieel voor het succes van de therapie. Het bevordert de relatie, de communicatie en zorgt ervoor dat het kind sneller “beter wordt”.
Therapeutische speelplaatsen worden twee keer per maand georganiseerd in elk dorp. Ze brengen kinderen geboren uit verkrachting samen met kinderen die seksueel misbruikt zijn, evenals kinderen uit het dorp om elke vorm van stigmatisering te vermijden.
Elke therapeutische speelplaats verkent een ander thema naarmate de therapie vordert.
In het eerste jaar worden de activiteiten georganiseerd rond het thema identiteit, gehechtheid en veiligheid.
In het tweede jaar krijgen de kinderen de kans om emoties, verschillende hulpbronnen en thema’s als schuld en stigmatisering te verkennen.
Tegen het derde jaar is het kind meestal klaar om zijn of haar traumatische geschiedenis aan te pakken en vervolgens te werken aan een mogelijke toekomst.
Volgens het Verdrag inzake de rechten van het kind van 1989 heeft ieder mens het recht om te leren schrijven en lezen en zich door onderwijs te ontwikkelen tot volwassene en tot een moreel en burgerlijk lid van de samenleving.
Kinderen die het slachtoffer zijn van een trauma zullen waarschijnlijk moeilijkheden ondervinden bij hun schoolopleiding. Onder de frequente symptomen van posttraumatische stress vinden we inderdaad concentratieproblemen, slaapstoornissen, herbelevingsproblemen, … Deze symptomen moeten door het onderwijzend personeel worden begrepen en professioneel worden begeleid. Deze kinderen die diep gekwetst zijn, moeten speciale aandacht krijgen om te slagen in hun studies, die essentieel zijn voor hun toekomstige integratie.
Daarom helpt het EPA team gezinnen die te arm zijn om de school van hun kinderen te betalen, zorgt het voor uniformen en schoolmateriaal, en begeleidt het ouders en leerkrachten om hen de sleutels tot adequate ondersteuning voor een succesvolle schoolopleiding te geven.
Onderwijs voor kinderen maakt ook de sociale, economische en culturele ontwikkeling van een samenleving mogelijk.
Voordat we gedragingen kunnen voorkomen of daders ter verantwoording kunnen roepen, is het noodzakelijk de bewustwording te vergroten. Dat is wat we voorstellen met deze preventieworkshops met gemeenschaps- en religieuze leiders, leerkrachten en ouders in de dorpen Kavumu en Bunyakiri. We creëren collectieve reflecties over het thema van de dag, zoals bijvoorbeeld in het geval van een campagne over gendergelijkheid: er wordt een dialoog op gang gebracht over hoe seksistische stereotypen kunnen worden gedeconstrueerd en hoe de rol van vrouwen in de gemeenschap kan worden veranderd.
De opvoeder van het project voert deze bewustmakingscampagnes nu al een paar jaar. De resultaten zijn langzaam voelbaar in zowel de gezinnen als de gemeenschap, zozeer zelfs dat we nu overwegen een breder publiek te bereiken via een partnerschap met lokale radiostations.
L’expertise acquise en RDC et la reconnaissance de l’efficacité du protocole EPA intéresse de plus en plus d’ONG internationales. C’est ainsi que nous avons eu l’occasion de former des intervenants de terrain de plusieurs organisations en RDC mais aussi en Irak.
De in de DRC opgedane expertise en de erkenning van de doeltreffendheid van het EPA-protocol wekken de belangstelling van steeds meer internationale NGO’s. Wij hebben de gelegenheid gehad om veldwerkers van verschillende organisaties in de DRC en in Irak op te leiden.
Meer recentelijk konden wij onze ervaring delen met Children born of war, een groep verenigingen die werken met kinderen die zijn geboren uit verkrachting tijdens een oorlog of conflict. De conferentie werd georganiseerd in Sarajevo – Bosnië-Herzegovina in februari 2023, in aanwezigheid van verenigingen en publieke actoren, slachtoffers van verschillende conflicten..
Evaluaties hebben tot doel een algemeen inzicht te krijgen in onze acties en te beoordelen in hoeverre wij onze doelstellingen hebben bereikt. Het stelt ons ook in staat de doeltreffendheid en de relevantie van onze instrumenten aan te tonen.
Daarom evalueren wij regelmatig de werking van de vereniging, de vaardigheden van het team en de klinische evolutie van de kinderen.
Een regelmatige evaluatie van onze vereniging en onze teams laat ons toe onze doelstellingen en de vereiste kennis aan te passen indien nodig. Het is dus essentieel.
Ons DRC-team wordt regelmatig geëvalueerd op twee assen: vaardigheden en kennis.
Onze psychologen en assistenten worden regelmatig bijgeschoold. Dankzij deze capaciteitsopbouw is het team beter uitgerust om de kinderen en hun families te begeleiden. Deze supervisies stellen de psychologen ook in staat zich uit te drukken, zich gesteund te voelen door het team in België en te vermijden dat ze aan plaatsvervangende stress lijden.
In het begin, in het midden en op het einde van het driejarige EPA-programma krijgen de kinderen psychometrische tests. Het doel is om het niveau van posttraumatische stress, de mate van dissociatie en het niveau van ouderlijke stress te beoordelen, die onvermijdelijk een impact zullen hebben op het welzijn van het kind.
EPA heeft hiervoor een mobiele applicatie ontwikkeld om deze oefening leuker te maken.
Sinds haar oprichting heeft EPA nauw samengewerkt met internationale en lokale organisaties. Onze vereniging zou niet kunnen functioneren zonder de betrokkenheid van deze actoren. Dankzij onze partners kunnen wij ons actieterrein en onze expertise versterken. De vereniging is ontstaan uit een partnerschap met de Panzi Foundation, na het verzoek van Dr. Mukwege om in het Panzi ziekenhuis te zorgen voor kinderen geboren uit verkrachting.
EPA werkt nauw samen met de Panzi Foundation DRC, de werkgever van het lokale EPA-team. Zij levert de logistiek en de kennis die nodig zijn voor een succesvolle uitvoering van het EPA-programma.
Onze projectcoördinator is gevestigd in een kantoor van de Panzi Foundation, zij kan te allen tijde beroep doen op de hulp van de andere pijlers van de stichting en ondersteund worden bij de organisatie van haar veldbezoeken. De dorpsteams worden niet alleen ondersteund door de programmacoördinator, maar ook door andere kantoren van de Panzi Foundation in de dorpen, zoals de wetswinkels.
De Panzi Foundation USA coördineert de verschillende partners en helpt ons bij de fondsenwerving.
De organisatie heeft een samenwerkingsovereenkomst met de Mukwege Foundation om in 2022 in Irak trainingen te geven.
Sinds de oprichting wordt EPA gesteund door de Koning Boudewijnstichting (België en VS).
Wij werken nauw samen met de Universiteit van Luik (ULiège), met name voor de validering van onze holistische methodologie.
